Opera House – Sydney

Over een sinaasappel in architectuur

Opera House Sydney by night

Een blog over architecturale (meester)werken zonder een artikel over het Opera House in Sydney is als een croque-monsieur zonder kaas. Dat kan gewoon niet. Zoals de Piramides van Cheops Egypte vertegenwoordigen, zo vertegenwoordigt het Opera House Australië. Samen met de Eiffeltoren in Parijs en de Sagrada Familia in Barcelona wordt ze tot de zeven nieuwe Wereldwonderen gerekend.

Onverwachte winnaar

Zijaanzicht Opera house Sydney, als vlaggen van zeilschepen

In 1952 maakte Joe Cahill, de toenmalige premier van New South West, bekend dat de regering op het Bennelong Point een opera wilde bouwen. Het  Bennelong Point was toen een loods voor trams, gelegen tussen de Harbour Bridge en de Royal Botanic Gardens. In 1956 werd er een internationale wedstrijd voor het beste ontwerp aangekondigd. 233 architecten uit 32 landen maakten een ontwerp, waaronder de Deen Jorn Utzon. Hoewel Utzon nog nooit in Sydney was geweest, gebruikte hij zijn liefde voor de zeilsport en havens om een gebouw te ontwerpen dat op een vloot zeilboten lijkt. Naar verluid schetste de Deen het gebouw inclusief alle wiskundige hoeken in één keer zonder gebruik van rekenmachine of meetlat. De eerste drie juryleden vonden de inzending van Utzon maar niks. Het vierde jurylid Eero Saarinen zag in het ontwerp de potentie van een icoon en overtuigde de anderen van Uzton’s ontwerp.

Een sinaasappelschil als oplossing

De bouw van het Sydney Opera House begon in mei 1959 en zou in drie fasen gebeuren. Eerst zouden de plateaus gemaakt worden, daarna de schelpen en tot slot de gevelbekleding en de glazen wanden.  Het ontwerpen van de constructie bleek al gauw vele malen eenvoudiger dan het bouwen ervan. Het grootste probleem zat in de bogen. In het ontwerp waren ze niet geometrisch en herhaalden ze zich niet volgens een vast patroon. Toen Utzon zijn zoontje een sinaasappel zag pellen vond hij de oplossing om het geheel constructief toch mogelijk te maken. Hoe je een sinaasappel ook schilt, de geometrische vorm van de schillen blijft altijd gelijk. Een virtuele bol met een doorsnede van 75 meter werd zo het figuur van waaruit de ‘zeilen’ werden afgeleid. De halve bogen in Sydney zijn dus eigenlijk gebaseerd op… het schillen van een sinaasappel.

Het dak van het Sydney Opera House bestaat uit hoofdschelpen, laterale schelpen en ventilatieschelpen. De schelpen werden opgebouwd uit geprefabriceerde ribben die met kabels aan elkaar geregen werden. Daarna werd het geheel samengeperst tot een boog. In de ruimte tussen de ribben werden keramische deksels geplaatst. Het koste Utzon twaalf maanden om de gewenste tegels voor zijn dak te vinden. Speciaal uit Zweden werden 1.056.000 geglaceerde granieten dakplaten geïmporteerd. Omwille van meningsverschillen over het interieur en de glazen wanden, heeft Utzon de laatste constructiefase niet meer kunnen meemaken. De Deen heeft het gebouw daarna nooit meer gezien.

Toerisme

14 jaar na aanvang van de bouw en met een uiteindelijke projectkost van 102 miljoen dollar, werd het Sydney Opera House in 1973 door Queen Elizabeth II geopend.  Sindsdien is met 8,2 miljoen bezoekers per jaar een van ’s werelds drukstbezochte centra voor de uitvoerende kunsten. Al de toeristen zijn direct en indirect goed voor een contributie van 1 miljard dollar  aan de Australische economie en het behoud van 12.000 banen. Per week worden er in de 7 concertzalen meer dan 40 verschillende shows opgevoerd. Mocht je niet zo van de uitvoerende kunsten zijn, dan kun je altijd nog deelnemen aan een van de vele rondleidingen in het gebouw.

Fun Facts

Binnenzijde in een van de concerthallen

• De totale energieconsumptie van het Opera House komt overeen met een stad van +- 25.000 inwoners
• Het Concert Hall Orgel is met 10.154 pijpen het grootste mechanische orgel ter wereld
• Paul Robeson was de eerste persoon die er ooit optrad. Hij klom op de steiger en zong Ol’ Man River voor de bouwvakkers die net hun middagpauze hadden.
• Arnold Schwarzenegger won hier de finale van het Mr. Olympia bodybuilding toernooi in 1980
• Een beetje pretentieus zijn de Australiërs wel: Het Sydney Opera House heeft zijn eigen opera met de naam “Eighth Wonder”
• Utzon won, net als Zaha Hadid (zie eerder artikel), een prestigieuze Pritzkerprijs.

Klik hier om terug te keren naar het Mi(ni)sterie van architectuur

Dancing House – Praag, Tsjechië

Over een dynamisch koppel in een statische stad

Praag

Dancing House, Praag

Praag, een romantische stad, en hoofdstad van Tsjechië. Nog geen 25 jaar geleden was dit nog deel van het communistische Oosten, met veel invloeden vanuit Rusland. Vandaag zijn deze invloeden, vooral politiek, enorm afgevlakt. Al blijven er hier en daar nog een paar restanten over.

In maart 2013 maakte ik een korte citytrip naar deze prachtige stad. Wat me meteen opviel in het historisch centrum van de stad, is dat alle straten er gemaakt zijn met kasseien. Vrouwen op naaldhakken zouden dit een hel vinden, maar ik zag er de romantiek wel van in. Een pluspunt van deze kasseien is wel dat ze enorm plat zijn. Als je geen naaldhakken draagt, en je sluit je ogen, zou je zelfs niet eens merken dat je op kasseien loopt!
Een ander opvallend puntje, op architecturaal vlak dan toch, waren de huizen. De meeste huizen zijn er opgebouwd in dezelfde stijl. Gelukkig geen al te saaie stijl, maar de zeer sierlijke barokstijl. Om nog een laatste opmerking te geven, waar ik tijdens mijn citytrip al lang over heb zitten nadenken, is dat bijna alle gebouwen, maar ongeveer 4 verdiepingen hebben. Grote mastodonten van huizen, of piepkleine huisjes vind je er niet, enkel gebouwen met  4 verdiepingen, allemaal even hoog, allemaal gelijk, net zoals in het communisme.

Toerisme

Praag is ook een stad die veel toeristen aantrekt. Het beroemde kasteel, het astronomisch uurwerk, het Wenceslausplein, de Zizkov TV-toren, deKarlsbrug, de Moldau, en noem maar op…. Al deze gebouwen, en toeristische trekpleisters, het heeft iets, maar meestal zou ik toch de iets minder toeristische kantjes in de wereld opzoeken, op ontdekking naar nieuwe, coole culturen en gebouwen. Zo was de Lennon wall of Vysherad meer iets voor mij. Iets minder bekend, maar toch de moeite om er eens geweest ze zijn.
Het uitgaansleven in Praag is dan weer iets waar ik ontzettend van genoten heb. De unieke cafés, de prachtige, moderne muziek, het goedkope bier,… allemaal dingen die iedereen die al eens graag een stapje in de wereld zet, wel weet te bekoren.

Dansende huis

Onderaanzicht Dancing House

Wat dan weer wel opvalt in Praag is het Dansende Huis. Dit gebouw breekt compleet met de historische barokstijl die alomtegenwoordig is. Het dansende Huis is gebouwd in een zeer moderne architectuur, het deconstructivisme, waarin eerder al een artikel over verscheen: Zaha Hadid met haar Unique Circle Yachts.
De bedenker van dit gebouw was de Canadese architect Frank Gehry. Samen met de Tsjechische architect Vlado Milunic bouwde hij vanaf 1992 dit huis, aan de oever van de Moldau. 4 jaar later, in 1996 was de bouw compleet, en kon de nederlande bank ING, de eigenaar van het huis zijn intrede doen.

Het huis bevat enkele mooie symbolieken. Eerst en vooral is het dancing house gebouwd naar de vorm van een dansend koppel, waarbij de elegante, schuine lijnen staan voor de vrouwelijke partner, en het statische deel ernaast voor de mannelijke partner. Maar het gebouw bezit nog meer symboliek. Zoals gezegd bestaat het uit 2 delen, gracieus in elkaar overgaand. Het gebouw werd kort na de onafhankelijkheid van Tsjechië vervolledigd, en zo staat het ook symbool voor de overgang van het statische communisme naar de dynamischere democratie.

Fun facts

Dancing House op gouden 2000 kronen munt

• De ontwerper van het Dancing House, Frank Gehry, ontwierp ook de wijnkelder voor Brad Pitt
• Oorspronkelijk noemde het huis:  “Ginger en Fred” genoemd naar 2 bekende Amerikaanse dansers en filmmakers
• Het huis staat afgebeeld op een gelimiteerde, gouden 2000 kronen munt
• Op de foto van het dansende huis in dit artikel is een ramenwasser verstopt

Klik hier om terug te gaan naar het Mi(ni)sterie van Architectuur

*Dit Artikel werd geschreven door Bart Van Nieuwenhuyse. Student postgraduaat digitale marketing en communicatie aan de Ehsal Management School