Over een sinaasappel in architectuur
Een blog over architecturale (meester)werken zonder een artikel over het Opera House in Sydney is als een croque-monsieur zonder kaas. Dat kan gewoon niet. Zoals de Piramides van Cheops Egypte vertegenwoordigen, zo vertegenwoordigt het Opera House Australië. Samen met de Eiffeltoren in Parijs en de Sagrada Familia in Barcelona wordt ze tot de zeven nieuwe Wereldwonderen gerekend.
Onverwachte winnaar
In 1952 maakte Joe Cahill, de toenmalige premier van New South West, bekend dat de regering op het Bennelong Point een opera wilde bouwen. Het Bennelong Point was toen een loods voor trams, gelegen tussen de Harbour Bridge en de Royal Botanic Gardens. In 1956 werd er een internationale wedstrijd voor het beste ontwerp aangekondigd. 233 architecten uit 32 landen maakten een ontwerp, waaronder de Deen Jorn Utzon. Hoewel Utzon nog nooit in Sydney was geweest, gebruikte hij zijn liefde voor de zeilsport en havens om een gebouw te ontwerpen dat op een vloot zeilboten lijkt. Naar verluid schetste de Deen het gebouw inclusief alle wiskundige hoeken in één keer zonder gebruik van rekenmachine of meetlat. De eerste drie juryleden vonden de inzending van Utzon maar niks. Het vierde jurylid Eero Saarinen zag in het ontwerp de potentie van een icoon en overtuigde de anderen van Uzton’s ontwerp.
Een sinaasappelschil als oplossing
De bouw van het Sydney Opera House begon in mei 1959 en zou in drie fasen gebeuren. Eerst zouden de plateaus gemaakt worden, daarna de schelpen en tot slot de gevelbekleding en de glazen wanden. Het ontwerpen van de constructie bleek al gauw vele malen eenvoudiger dan het bouwen ervan. Het grootste probleem zat in de bogen. In het ontwerp waren ze niet geometrisch en herhaalden ze zich niet volgens een vast patroon. Toen Utzon zijn zoontje een sinaasappel zag pellen vond hij de oplossing om het geheel constructief toch mogelijk te maken. Hoe je een sinaasappel ook schilt, de geometrische vorm van de schillen blijft altijd gelijk. Een virtuele bol met een doorsnede van 75 meter werd zo het figuur van waaruit de ‘zeilen’ werden afgeleid. De halve bogen in Sydney zijn dus eigenlijk gebaseerd op… het schillen van een sinaasappel.
Het dak van het Sydney Opera House bestaat uit hoofdschelpen, laterale schelpen en ventilatieschelpen. De schelpen werden opgebouwd uit geprefabriceerde ribben die met kabels aan elkaar geregen werden. Daarna werd het geheel samengeperst tot een boog. In de ruimte tussen de ribben werden keramische deksels geplaatst. Het koste Utzon twaalf maanden om de gewenste tegels voor zijn dak te vinden. Speciaal uit Zweden werden 1.056.000 geglaceerde granieten dakplaten geïmporteerd. Omwille van meningsverschillen over het interieur en de glazen wanden, heeft Utzon de laatste constructiefase niet meer kunnen meemaken. De Deen heeft het gebouw daarna nooit meer gezien.
Toerisme
14 jaar na aanvang van de bouw en met een uiteindelijke projectkost van 102 miljoen dollar, werd het Sydney Opera House in 1973 door Queen Elizabeth II geopend. Sindsdien is met 8,2 miljoen bezoekers per jaar een van ’s werelds drukstbezochte centra voor de uitvoerende kunsten. Al de toeristen zijn direct en indirect goed voor een contributie van 1 miljard dollar aan de Australische economie en het behoud van 12.000 banen. Per week worden er in de 7 concertzalen meer dan 40 verschillende shows opgevoerd. Mocht je niet zo van de uitvoerende kunsten zijn, dan kun je altijd nog deelnemen aan een van de vele rondleidingen in het gebouw.
Fun Facts
- De totale energieconsumptie van het Opera House komt overeen met een stad van +- 25.000 inwoners
- Het Concert Hall Orgel is met 10.154 pijpen het grootste mechanische orgel ter wereld
- Paul Robeson was de eerste persoon die er ooit optrad. Hij klom op de steiger en zong Ol’ Man River voor de bouwvakkers die net hun middagpauze hadden.
- Arnold Schwarzenegger won hier de finale van het Mr. Olympia bodybuilding toernooi in 1980
- Een beetje pretentieus zijn de Australiërs wel: Het Sydney Opera House heeft zijn eigen opera met de naam “Eighth Wonder”
- Utzon won, net als Zaha Hadid (zie eerder artikel), een prestigieuze Pritzkerprijs.
Klik hier om terug te keren naar het Mi(ni)sterie van architectuur
Mi(ni)sterie van Architectuur 