Special Topic – Urbex

Over een link tussen fotografie en architectuur

Fotografie en architectuur gaan hand in hand. Hoe vaak zie je wel niet een toerist met een knullig digitaal cameraatje, foto’s maken van spectaculaire gebouwen als het Vrijheidsbeeld, de Eiffeltoren en de Taj Mahal. Veelal is het resultaat een zeer geslaagde vakant

Urbex in Dadipark

Het leuke aan Urbex is dat het vrijwel verborgen architecturen, op een zeer speciale manier op de gevoelige plaat kan vastleggen. Vaak maken ze gebruik van speciale filters, of wachten ze urenlang op de perfecte lichtinval om de verlaten architecturen te fotograferen.

Zoals de naam doet vermoeden, gaat het bij urbex om het bezoeken en fotograferen van meestal verlaten gebouwen in stedelijke gebieden. De urbex fotografen staan er om bekend met plezier zich op niet voor publiek toegankelijk verklaarde terreinen te begeven voor that one perfect shot. Dit is dan ook gelijk de schaduwzijde urban exploring: Het is verboden. Bovendien is het een gevaarlijke hobby; de kans bestaat dat bij het betreden van de gebouwen de vloeren verzakken, plafonds naar beneden storten of dat je er giftige stoffen aantreft. Daarnaast ben je niet de enige die de bewuste plek komt verstoren. De verlaten gebouwen zijn ook zeer geliefd onder historici, architecten, archeologen en – jawel – spookjagers.

Verlaten kasteel in Celles

Zeer in trek op dit moment bij urbex’ers is het Belgische plaatsje Doel, dat nabij Antwerpen ligt. Hier kun je aan de lopende band foto’s maken van verlaten huizen. Andere aangeprezen locaties zijn vervallen fabriekshallen, kastelen (zoals het kasteel van Celles in Henegouwen), ondergrondse tunnels, militaire domeinen, forten en verlaten pretparken (zoals het failliete Dadipark). In verlaten psychiatrische instellingen en ziekenhuizen staan soms nog de oude operatie-apparaten, de ziekenbedden, delen van de bezoekerseetzalen. Met de afbladderende verf en het overgebleven interieur heerst hier een bizarre, onheilspellende sfeer. Een sfeer die zich met het juiste licht prima op beeld laat vastleggen.

Psychiatrische ziekenhuizen

Begraafplaats gebouwd voor en door de psychiatrische patiënten

In het Limburgse Rekem, vlakbij de Nederlandse grens bevindt zich een oud psychiatrisch ziekenhuis dat in 1590 in opdracht van een adellijke familie werd gebouwd. Tijdens de revolutie in 1790 werd het gebouw omgetoverd tot een militair ziekenhuis en daarna werd het een opvanghuis voor daklozen en zedendelinquenten. Anno 1921 kreeg het kasteel van d’Aspremont-Lynden de functie van psychiatrisch ziekenhuis. Er werden een klein ziekenhuis en verschillende werkplaatsen bijgebouwd. In deze tijd was het heel normaal om psychiatrische patiënten uit de maatschappij te weren. Vaak had de familie alle banden met de persoon in kwestie verbroken en zodoende moest de patiënt de rest van zijn leven in deze instelling slijten. Bij het overlijden werden zij begraven op een kerkhof dat door de patiënten zelf werd onderhouden. In totaal liggen hier circa 1.750 patiënten  begraven. Tegenwoordig maakt de begraafplaats deel uit van het Nationaal Park Hoge Kempen en is daardoor voor iedereen vrij te bezoeken.

Verlaten psychiatrisch ziekenhuis in Beelitz- Heilstätten

Een van de bekendste Urban Exploring spots ligt in Duitse Beelitz, vlakbij Berlijn. Bij het idee van het rondlopen door een verlaten ziekenhuis, lopen bij de meeste mensen de rillingen over de rug. De ruimtes zijn immers gevuld met herinneringen aan ziekte, pijn en dood. De grimmigste sfeer vind je echter in het ziekenhuiscomplex Beelitz-Heilstätten. Oorspronkelijk was het een sanatorium, waar patiënten met tuberculose konden worden behandeld. Tijdens de eerste wereldoorlog werden de gebouwen omgebouwd tot een militair ziekenhuis waar Adolf Hitler en later ook DDR-dictator Erich Honecker werden verzorgd. Tevens was Beelitz-Heilstätten het toneel van een aantal moorden en dodelijke ongelukken.

Verlaten psychiatrisch ziekenhuis in Beelitz- Heilstätten

Direct na de Tweede Wereldoorlog kwam het complex in handen van de Russen, ook zij besloten het gebouw als militair ziekenhuis te gebruiken. Hierdoor was Beelitz het grootste Russische militaire ziekenhuis buiten de eigen landsgrenzen. Na de hereniging van Duitsland verloor het complex zijn raison d’être aangezien de Russen moesten vertrekken. Men ondernam een poging om het ziekenhuis te privatiseren. Helaas zonder succes en zo ligt het 200 hectare grote gebied er sinds 2000 als een spookstad bij. Tegenwoordig is het niet alleen een urbex trekpleister, maar ook een hotspot voor filmopnames. Zo zie je Beelitz-Heilstätten terug in de films The Pianist en Valkery en in Rammstein’s videoclip Mein Herz brennt.

Fun Facts

• Sinds het failliet van Dadipark, dicht bij Kortrijk, was het een zeer populaire plaats voor Urbex’ers (zie foto bovenaan en op de homepage). Intussen is heel de site al gesloopt en is het niet meer mogelijk voor urbex’ers om er foto’s te nemen.
• Het is aan te raden om steeds in (kleine) groepjes aan urbex te doen. Dit is omdat er vaak onvoorspelbare dingen kunnen gebeuren in verlaten gebouwen. (Safety First!)

Klik hier om terug te gaan naar het mi(nist)erie van architectuur